Kinh tế số là gì? Đặc điểm, Vai trò & Ví dụ về kinh tế số

Trong thời đại hiện nay, khái niệm “kinh tế số” không chỉ là một xu hướng, mà còn là bước đột phá quyết định trong sự chuyển đổi của nền kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Vì vậy, bài viết này 1Office sẽ cùng bạn khám phá về kinh tế số là gì, đặc điểm và ảnh hưởng của nó đối với lao động Việt Nam. Đồng thời tìm ra những giải pháp cụ thể giúp doanh nghiệp Việt tự tin bước vào thời kỳ chuyển đổi số một cách toàn diện và hiệu quả. 

1. Kinh tế số là gì?

Kinh tế số là một mô hình kinh tế dựa trên sự chuyển đổi và tích hợp công nghệ số vào các hoạt động kinh tế truyền thống. Trong nền kinh tế số, dữ liệu và công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một môi trường kinh doanh linh hoạt, kết nối toàn cầu, tập trung vào việc tạo ra giá trị thông qua dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

Kinh tế số không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một sự giao thoa linh hoạt của ba quá trình xử lý chính: xử lý vật liệu, xử lý năng lượng và xử lý thông tin. Sự tương tác giữa chúng tạo ra một mô hình kinh tế mới, sáng tạo và hiệu quả. Trong đó, xử lý thông tin đóng vai trò quan trọng nhất và là lĩnh vực dễ số hóa nhất.

Mô hình này không chỉ ảnh hưởng đến cách doanh nghiệp hoạt động mà còn tác động sâu rộng đến cấu trúc và chất lượng của nền kinh tế đồng thời định hình một tương lai kinh tế sáng tạo và phát triển.

2. Đặc điểm của kinh tế số

Kinh tế số có những đặc điểm riêng biệt tạo nên sự khác biệt so với mô hình kinh tế truyền thống. Dưới đây là một số đặc điểm quan trọng của nền kinh tế số:

• Tăng cường sức mạnh của dữ liệu và thông tin: Trong kinh tế số, dữ liệu trở thành một nguồn lực quan trọng được sử dụng để đưa ra quyết định chiến lược, dự đoán xu hướng thị trường và cải thiện hiệu suất kinh doanh.

• Khả năng kết nối toàn cầu: Sự phổ biến của internet và công nghệ thông tin giúp kết nối doanh nghiệp và người tiêu dùng trên khắp thế giới. Từ đó mở ra cơ hội mới cho mọi quốc gia và doanh nghiệp tham gia vào thị trường quốc tế.

• Mô hình kinh doanh linh hoạt: Kinh tế số thường tập trung vào việc cung cấp dịch vụ và trải nghiệm khách hàng. Các doanh nghiệp không chỉ bán sản phẩm mà còn tạo ra giá trị thông qua các dịch vụ kỹ thuật số và tương tác trực tuyến.

• Sự linh hoạt và đổi mới: Kinh tế số đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi. Doanh nghiệp cần liên tục đổi mới để duy trì và tăng cường vị thế của mình trong thị trường số.

• Quản lý dựa trên nền tảng: Các doanh nghiệp thường sử dụng các nền tảng kỹ thuật số để quản lý sản xuất, giao tiếp và tương tác với khách hàng. Điều này giúp tối ưu hóa quy trình kinh doanh và tăng cường hiệu suất.

• Tập trung vào trải nghiệm người dùng: Kinh tế số thường coi trọng trải nghiệm người dùng, từ giao diện người dùng đến dịch vụ hỗ trợ, nhằm tạo ra một môi trường thân thiện và thuận tiện cho người tiêu dùng.

3. Vai trò của kinh tế số

3.1. Đối với doanh nghiệp toàn cầu

Kinh tế số mở ra cánh cửa cho sự kết nối toàn cầu mạnh mẽ. Doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể tương tác và giao dịch trên phạm vi quốc tế thông qua nền tảng trực tuyến, thị trường điện tử và các ứng dụng di động. Việc phát triển của kinh tế số còn tạo ra nhiều cơ hội nghề nghiệp trên toàn thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin và quản lý dữ liệu.

Ngoài ra, kinh tế số còn đóng góp vào giải quyết các vấn đề xã hội toàn cầu như giáo dục trực tuyến, y tế số, quản lý tài nguyên thông minh,… đồng thời tăng cường sự bền vững và hiệu quả của nền kinh tế toàn cầu.

3.2. Đối với doanh nghiệp Việt Nam

Kinh tế số mang lại cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng quy mô hoạt động và thâm nhập vào thị trường quốc tế thông qua các nền tảng trực tuyến. Doanh nghiệp ứng dụng kinh tế số có thể nâng cao năng lực cạnh tranh của mình bằng cách đổi mới quy trình sản xuất và tăng cường trải nghiệm khách hàng.

Mặt khác vấn đề an toàn thông tin trong doanh nghiệp trở thành một yếu tố quan trọng khi nền kinh tế số lên ngôi. Mọi hoạt động của doanh nghiệp cần được thực hiện một cách an toàn và bảo mật trên Internet để duy trì sự uy tín và niềm tin từ khách hàng.

Kinh tế số đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt, đặc biệt các doanh nghiệp truyền thống. Họ cần thích nghi và học hỏi nhanh chóng để có thể dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi số, đáp ứng môi trường kinh doanh đầy biến đổi. Từ đó góp phần giúp nền kinh tế Việt Nam vượt bẫy thu nhập trung bình, tiến lên phát triển nhanh chóng và bền vững.

4. Ví dụ về kinh tế số

Các doanh nghiệp lớn trên toàn cầu như: Google, Apple, Amazon, Microsoft và Alibaba là những ví dụ rõ ràng về sự tích hợp mạnh mẽ của nền tảng số trong chiến lược kinh doanh của họ. Cụ thể như:

• Google: Là công cụ tìm kiếm hàng đầu trên thế giới, là một đồng minh số với nhiều dịch vụ thông minh như Gmail, Google Maps, Google Drive,… Thương hiệu đã tận dụng lượng lớn dữ liệu để cung cấp quảng cáo tập trung và tùy chỉnh cá nhân hóa cho từng người dùng.
• Apple: Không chỉ sản xuất các sản phẩm công nghệ như iPhone và Mac mà còn là một hệ sinh thái số với nhiều dịch vụ khác nhau như App Store, iCloud và Apple Music. Họ tập trung vào trải nghiệm người dùng tích hợp và liên kết giữa các sản phẩm và dịch vụ.
• Amazon: Vừa là một nền tảng thương mại điện tử, vừa là một hệ thống đa dịch vụ từ dịch vụ đám mây (AWS) đến streaming video (Prime Video). Amazon sử dụng dữ liệu khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
• Microsoft: Là một nhà cung cấp phần mềm hàng đầu với Windows và Office. Thương hiệu là một đối tác chính trong các dự án công nghệ thông tin doanh nghiệp, cung cấp dịch vụ đám mây qua Azure đồng thời tham gia vào các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo và Internet of Things.
• Alibaba: Không chỉ là một nền tảng thương mại điện tử mà còn liên quan đến nhiều lĩnh vực khác như thanh toán trực tuyến (Alipay), đám mây (Alibaba Cloud) và truyền hình trực tuyến (Youku). Họ tận dụng dữ liệu từ hàng tỷ giao dịch hàng ngày để cung cấp dịch vụ và giải pháp kinh doanh đa dạng.

Những doanh nghiệp này không chỉ thể hiện sức mạnh của kinh tế số mà còn là minh chứng cho sự quan trọng của việc tích hợp các nền tảng số vào chiến lược kinh doanh. Từ đó tạo ra giá trị lớn cho khách hàng và định hình cách mà chúng ta tương tác với thế giới xung quanh qua nền tảng công nghệ số.

5. Ảnh hưởng của nền kinh tế số đối với lao động Việt Nam

Trong nền kinh tế số, lao động Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội mới để có thể thích nghi, hội nhập nhanh chóng. Dưới đây là những ảnh hưởng chính của nền kinh tế số đối với lao động tại Việt Nam:

Yêu cầu nhiều kỹ năng mới: Nền kinh tế số đòi hỏi lao động Việt cần có những kỹ năng mới, đặc biệt là kỹ năng công nghệ thông tin, quản lý dữ liệu và khả năng làm việc trong môi trường kỹ thuật số. Những người lao động có khả năng thích ứng nhanh chóng với công nghệ mới sẽ có lợi thế rất lớn trong thị trường lao động.

Lĩnh vực công nghệ được săn đón: Sự chuyển đổi số đòi hỏi nhân sự có kỹ năng công nghệ cao. Lao động Việt Nam cần có khả năng làm việc với công nghệ thông tin, quản lý dữ liệu và hiểu biết về các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và Internet of Things.

Sự xuất hiện của công việc mới: Kinh tế số tạo ra các ngành công nghiệp mới như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu và an ninh mạng. Điều này mở rộng phạm vi cho những người lao động có kỹ năng chuyên sâu trong các lĩnh vực này, đồng thời tạo ra cơ hội mới cho sự đa dạng hóa nghề nghiệp.

Xu hướng lao động từ xa: Nền kinh tế số tăng cường khả năng làm việc từ xa thông qua các công nghệ truyền thông. Điều này giúp giảm áp lực giao thông và mở rộng cơ hội việc làm cho những người ở xa các trung tâm đô thị.

Tăng khả năng cạnh tranh: Trong quá trình chuyển đổi số, thì mọi doanh nghiệp sẽ yêu cầu lao động có khả năng thích ứng nhanh chóng với công nghệ mới để duy trì sự cạnh tranh. Vì thế, người lao động cần không ngừng cập nhật và nâng cao kỹ năng để không bị tụt lại trong sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

6. Giải pháp phát triển kinh tế số cho doanh nghiệp Việt

Để phát triển kinh tế số hiệu quả, doanh nghiệp Việt cần có những giải pháp cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế của mình. Một số giải pháp mà doanh nghiệp cần quan tâm như:

Thứ nhất, tăng cường nhận thức về kinh tế số, chủ động tham gia, tiếp cận các cuộc cách mạng công nghệ 4.0 để từ đó có định hướng phát triển phù hợp.

Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu để doanh nghiệp phát triển kinh tế số. Doanh nghiệp cần hiểu rõ khái niệm kinh tế số là gì, những cơ hội và thách thức mà kinh tế số mang lại để từ đó đưa ra định hướng phát triển phù hợp. Doanh nghiệp có thể tăng cường nhận thức về kinh tế số thông qua các kênh như:

• Tìm hiểu thông tin trên Internet, báo chí, tạp chí,…
• Tham gia các khóa đào tạo, sự kiện, hội thảo về kinh tế số
• Kết nối với các doanh nghiệp tiên phong trong chuyển đổi số.

Thứ hai, đầu tư mạnh mẽ cho công nghệ – nền tảng của kinh tế số để nâng cao năng suất, hiệu quả và tăng khả năng cạnh tranh.

Doanh nghiệp cần đầu tư cho công nghệ để nâng cao tối ưu hóa hiệu suất làm việc và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Để đầu tư hiệu quả cho công nghệ, doanh nghiệp phải xác định rõ nhu cầu của mình từ đó lựa chọn các công nghệ phù hợp với lĩnh vực kinh doanh và khả năng tài chính của mình. Một số công nghệ mà doanh nghiệp có thể cân nhắc như:

• Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT): Internet, điện thoại di động,…
• Công nghệ sản xuất: Tự động hóa quy trình, trí tuệ nhân tạo,…
• Công nghệ thương mại điện tử: Thương mại điện tử, thanh toán điện tử,…
• Công nghệ dịch vụ: Trí tuệ nhân tạo, chatbot,…

Thứ ba, đầu tư phát triển nguồn nhân lực về kỹ năng số, đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức của người dân trong môi trường số.

Nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để phát triển kinh tế số. Doanh nghiệp cần chú trọng phát triển nguồn nhân lực về kỹ năng số, tư duy sáng tạo, đổi mới. Các kỹ năng số mà doanh nghiệp cần chú trọng phát triển bao gồm: kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu, lập trình,…

Thứ tư, tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, xây dựng cơ sở dữ liệu số, công nghệ số để đáp ứng sự biến đổi của nền kinh tế hiện nay.

Chính phủ cần tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển kinh tế số. Bao gồm việc hoàn thiện khung pháp lý, hạ tầng kỹ thuật, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, đào tạo nguồn nhân lực,… Đồng thời, doanh nghiệp cần chú trọng các biện pháp bảo mật cơ sở dữ liệu và an toàn thông tin mạng để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản thông tin của mình.

7. Giải pháp chuyển đổi số toàn diện cho doanh nghiệp thời 4.0

Chuyển đổi số (Digital Transformation) đang trở thành xu hướng tất yếu đối với các doanh nghiệp. Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động kinh doanh, nâng cao năng suất làm việc và tăng khả năng cạnh tranh trong thời đại kinh tế số.

Sử dụng phần mềm quản lý doanh nghiệp 1Office là một trong những giải pháp chuyển đổi số hàng đầu, đáp ứng mọi yêu cầu của doanh nghiệp từ quy mô nhỏ đến lớn. Phần mềm cung cấp một hệ thống tích hợp các quy trình nghiệp vụ của doanh nghiệp giúp quản lý mọi hoạt động một cách tập trung, hiệu quả và chính xác.

1Office cung cấp một hệ thống quản trị toàn diện, tích hợp các tính năng cần thiết cho doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số, bao gồm:

• Quản lý công việc: Bộ công cụ văn phòng số giúp nhân viên làm việc hiệu quả: dự án, công việc, quy trình, mạng nội bộ, tài liệu,…
• Quản lý nhân sự: Bộ công cụ quản lý toàn diện nguồn nhân lực: đơn từ, tuyển dụng, đánh giá nhân sự, chấm công, tiền lương…
• Quản lý khách hàng: Bộ công cụ quản lý khách hàng, chăm sóc khách hàng, Marketing, kho và hàng hóa, hợp đồng mua, hợp đồng bán…

Nhận bản demo tính năng miễn phí

Trên đây là toàn bộ thông tin mà chúng tôi muốn chia sẻ về khái niệm kinh tế số là gì, đặc điểm, vai trò và các giải pháp chuyển đổi số cho doanh nghiệp trong thời đại 4.0. Hy vọng qua bài viết, bạn đã có cái nhìn tổng thể hơn về nền kinh tế số tại thị trường Việt Nam và có những hướng đi phù hợp cho doanh nghiệp của mình. Nếu bạn cần tư vấn về một phần mềm quản lý doanh nghiệp hỗ trợ quá trình chuyển đổi số bền vững, hãy liên hệ ngay với 1Office để được tư vấn nhanh nhất:

• Hotline: 083 483 8888
• Facebook: https://www.facebook.com/1officevn/
• Youtube: https://www.youtube.com/@1office-chuyendoisodn