SCAMPER là gì? Phương pháp, Ví dụ và Cách áp dụng

Là một người sáng tạo nội dung, bạn chắc hẳn đã từng nghe đến mô hình SCAMPER – một phương pháp kích thích tư duy sáng tạo và tìm kiếm ý tưởng mới. Vậy SCAMPER là gì? Phương pháp và cách ứng dụng nó như thế nào trong quá trình cải tiến sản phẩm và tối ưu chiến dịch quảng cáo. Hãy cùng 1Office tìm hiểu qua bài viết này nhé!

1. SCAMPER là gì?

SCAMPER là một phương pháp tư duy sáng tạo được phát triển bởi Alex Faickney Osborn, người đồng sáng lập của tập đoàn quảng cáo nổi tiếng BBDO. Đây là một mô hình được thiết kế từ 7 từ khóa theo chính tên gọi của nó, nhằm thúc đẩy quá trình tìm kiếm các ý tưởng mới, sáng tạo và độc đáo hơn.

Mô hình SCAMPER cung cấp một hệ thống tư duy linh hoạt để phân tích và điều chỉnh ý tưởng hiện tại. Phương pháp này không chỉ giúp người sử dụng nắm bắt cơ hội sáng tạo mà còn kích thích tư duy và đưa ra những cải tiến mới để xử lý vấn đề. Từ việc thay đổi, kết hợp, thích nghi đến việc loại bỏ và sắp xếp lại, SCAMPER là công cụ quan trọng giúp bạn mở rộng tầm nhìn đồng thời tạo nên những giải pháp mới.

• Tham khảo: Mô hình Smart là gì? Cách ứng dụng vào trong doanh nghiệp

2. Phân tích các yếu tố trong mô hình SCAMPER

Trong mô hình SCAMPER có 7 yếu tố chính, mỗi yếu tố tương ứng với một từ khóa cụ thể, hỗ trợ quá trình phân tích và điều chỉnh ý tưởng. Dưới đây là phân tích của 7 yếu tố này trong mô hình SCAMPER:

STT	Yếu tố	Khái niệm	Đặc điểm
1	Thay thế (Substitute)	Thay thế hoặc thay đổi yếu tố để tạo mới	Đổi mới một phần hoặc toàn bộ yếu tố
2	Kết hợp (Combine)	Ghép nối các yếu tố để tạo ra điều mới tối ưu hơn	Tương tác và kết hợp giữa các yếu tố
3	Thích nghi (Adapt)	Thay đổi ý tưởng để phù hợp với môi trường mới	Linh hoạt và khả năng thích ứng
4	Sửa đổi (Modify)	Điều chỉnh để tối ưu hóa hoặc cải thiện hiệu suất	Sửa đổi để cải thiện
5	Sử dụng cho mục đích khác (Put To Other Uses)	Áp dụng ý tưởng trong ngữ cảnh hoặc mục đích mới	Ứng dụng linh hoạt
6	Loại bỏ (Eliminate)	Xác định và loại bỏ yếu tố không cần thiết	Đơn giản và hiệu quả
7	Thay đổi trật tự (Rearrange)	Thay đổi thứ tự hoặc cách thức thực hiện	Sáng tạo và độc đáo

Bảng phân tích 7 yếu tố trong SCAMPER

2.1. Substitute – Thay thế

Substitute trả lời cho câu hỏi: Cái gì có thể thay thế?

Substitute là phương pháp thay thế, tập trung vào việc xem xét các thành phần hoặc yếu tố cụ thể của ý tưởng, sản phẩm và nghĩ cách thay đổi chúng bằng những thứ khác. Chẳng hạn doanh nghiệp có thể xem xét áp dụng cách thức này cho thành phần, vật liệu, con người, địa điểm,… để cải tiến hoặc thay thế bước nào đó trong quy trình sản xuất.

Một số câu hỏi được đặt ra cho yếu tố Substitute bao gồm:

1. Tôi có thể thay thế điều gì để cải thiện?
2. Làm thế nào tôi có thể thay thế địa điểm, thời gian, vật liệu hoặc con người?
3. Tôi có thể thay thế bộ phận này bằng bộ phận khác không?
4. Tôi có thể thay thế người có liên quan không?
5. Tôi có thể thay đổi các quy tắc?
6. Tôi có thể sử dụng các thành phần hoặc nguyên liệu khác không?
7. Tôi có thể sử dụng các quy trình hoặc thủ tục khác không?
8. Tôi có thể thay đổi hình dạng, màu sắc, độ nhám, âm thanh hoặc mùi của nó không?
9. Tôi có thể sử dụng ý tưởng này cho các dự án khác không?
10. Tôi có thể thay đổi cảm xúc hoặc thái độ của mình đối với nó không?
11. Tôi có thể thay thế quy trình này bằng quy trình đơn giản hơn không?

Ví dụ: Doanh nghiệp A đang phát triển một sản phẩm sạc di động, doanh nghiệp có thể thay thế pin lithium-ion truyền thống bằng pin năng lượng mặt trời để tạo ra một sản phẩm thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng.

2.2. Combine – Kết hợp

Combine trả lời cho câu hỏi: Những gì có thể được kết hợp?

Phương pháp Combine (Kết hợp) là xu hướng phân tích khả năng hợp nhất các ý tưởng, giai đoạn của quy trình hoặc sản phẩm/dịch vụ để tạo ra thứ gì đó mới mẻ và sáng tạo hơn. Trong một số trường hợp, việc kết hợp hai ý tưởng đổi mới, không liên quan tới nhau có thể tạo ra một sản phẩm mới hoặc công nghệ mới đột phá, từ đó tạo nên sức mạnh thị trường. Chẳng hạn, việc kết hợp công nghệ điện thoại với máy ảnh kỹ thuật số đã tạo ra một sản phẩm mang tính cách mạng mới trong ngành viễn thông.

Các câu hỏi hỗ trợ trong quá trình phân tích Combine bao gồm:

1. Tôi có thể kết hợp những ý tưởng, vật liệu, tính năng, quy trình, con người, sản phẩm hoặc thành phần nào?
2. Tôi có thể kết hợp hoặc hợp nhất cái này hay cái kia với các đối tượng khác không?
3. Tôi có thể kết hợp những gì để tối đa hóa số lần sử dụng?
4. Tôi có thể kết hợp những gì để giảm chi phí sản xuất?
5. Tôi có thể kết hợp những vật liệu nào?
6. Tôi có thể hợp nhất hai bước của quy trình không?
7. Những yếu tố tốt nhất nào tôi có thể tập hợp lại để đạt được một kết quả cụ thể?

2.3. Adapt – Thích nghi

Adapt trả lời cho câu hỏi: Những gì có thể thay đổi trong một bối cảnh khác?

Thích nghi đề cập đến một cuộc thảo luận về những nội dung của sản phẩm hoặc quy trình mà bạn có thể điều chỉnh để có kết quả tốt hơn và giải quyết vấn đề của mình. Sự điều chỉnh này có thể bao gồm từ những thay đổi nhỏ đến những thay đổi căn bản trong toàn bộ dự án. Adapt là một trong những kỹ thuật hiệu quả để giải quyết vấn đề thông qua việc cải thiện quy trình hiện có.

Để tận dụng Adapt trong đổi mới và sáng tạo ý tưởng, hãy trả lời các câu hỏi như:

1. Có thể mượn những ý tưởng nào từ sản phẩm khác?
2. Đã có những giải pháp nào trong quá khứ?
3. Tôi có thể tìm cảm hứng ở các sản phẩm hoặc quy trình khác nhưng trong một bối cảnh khác không?
4. Tôi có thể phỏng theo, sao chép hoặc mượn ý tưởng nào từ sản phẩm của người khác?
5. Tôi nên thích ứng với những quy trình nào?
6. Tôi có thể điều chỉnh bối cảnh hoặc nhóm mục tiêu không?
7. Tôi có thể điều chỉnh điều gì theo cách này hay cách khác để đạt được kết quả này?

Ví dụ: Một chiếc vali thông minh, thiết kế có ghế ngồi được thích nghi để phù hợp với nhu cầu của người hay đi du lịch, kinh doanh hoặc những người công tác thường xuyên.

• Xem thêm: Công thức PAS là gì? Cách áp dụng PAS trong PR và Sale

2.4. Modify – Sửa đổi

Modify trả lời cho câu hỏi: Có thể điều chỉnh và phóng to – thu nhỏ những gì?

Sửa đổi là việc thay đổi quy trình theo cách giải phóng nhiều khả năng đổi mới hơn nhằm giải quyết vấn đề. Là lúc phóng đại hoặc thu nhỏ ý tưởng sản phẩm, vấn đề hoặc quy trình nào đó. Sự thay đổi này không chỉ là điều chỉnh vì nó tập trung vào quá trình tổng thể mà bạn hãy suy nghĩ về việc thay đổi một phần hoặc toàn bộ tình hình hoặc sản phẩm hiện tại.

Ví dụ: Nhà quản lý có thể nhắm mục tiêu giảm bớt quy trình của dự án hoặc thay đổi quan điểm của chúng ta về cách nhìn nhận vấn đề để đưa ra các bước thực hiện cụ thể. Những câu hỏi sau đây sẽ cung cấp cho bạn những hiểu biết mới về thành phần nào là quan trọng nhất và áp dụng yếu tố này hiệu quả:

1. Tôi có thể phóng to, thu nhỏ hoặc thêm vào, giảm bớt những cái gì?
2. Tôi có thể phóng đại hoặc nói quá về các nút, màu sắc, kích thước không?
3. Tôi có thể phát triển nhóm mục tiêu không?
4. Cái gì có thể được làm cao hơn, lớn hơn hoặc mạnh hơn?
5. Tôi có thể tăng tốc độ hoặc tần số của nó không?
6. Tôi có thể thêm các tính năng bổ sung không?
7. Làm cách nào tôi có thể thêm giá trị bổ sung?
8. Điều gì xảy ra nếu gấp đôi sự cố cho nhân vật hiện tại?
9. Tôi có thể thay đổi điều gì theo cách nào để đạt được kết quả như vậy?

2.5.  Put To Other Uses – Sử dụng cho mục đích khác

Put To Other Uses trả lời cho câu hỏi: Làm cách nào để sử dụng nó vào mục đích khác?

Cách thức này liên quan đến việc đưa sản phẩm hoặc quy trình hiện tại vào một mục đích khác hoặc cách sử dụng sản phẩm hiện có để giải quyết vấn đề. Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể tìm hiểu cách hoạt động của một sản phẩm hiện có đặt sang phân khúc thị trường và phân khúc khách hàng mới hoàn toàn.

Một số câu hỏi giúp phân tích yếu tố Put To Other Uses như:

1. Những cách mới để sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ là gì?
2. Tôi có thể liên hệ với những người dùng khác nếu tôi sửa đổi sản phẩm không?
3. Có thị trường nào khác cho sản phẩm không?
4. Lợi ích của sản phẩm nếu được sử dụng ở nơi khác là gì?
5. Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta nhắm tới một phân khúc thị trường khác cho sản phẩm hiện tại?
6. Chúng ta có thể thêm một bước cụ thể vào quy trình để thay thế một bước khác không?
7. Những cách khác chúng ta có thể sử dụng nó là gì?
8. Chúng ta có thể tái chế chất thải để sử dụng vào mục đích khác không?

Ví dụ: Công nghệ theo dõi sức khỏe cá nhân có thể được đặt vào mục đích khác để giám sát sức khỏe của người già, mang lại sự an tâm cho gia đình.

2.6. Eliminate – Loại bỏ

Eliminate trả lời cho câu hỏi: Những gì có thể được loại bỏ hoặc đơn giản hóa?

Đây là yếu tố giúp xác định các phần của quy trình có thể được loại bỏ hoặc tối ưu hóa để cải tiến sản phẩm hoặc dịch vụ của quy trình. Nó cũng giúp khám phá những phần không cần thiết của dự án. Trong một số trường hợp, các nguồn lực hoặc các bước không cần thiết trong quy trình sẽ tạo thêm gánh nặng cho dự án. Loại bỏ các nguồn lực này sẽ mở rộng khả năng đổi mới và phân bổ nhiều nguồn lực hơn cho sự sáng tạo trong tổ chức.

Các câu hỏi hướng dẫn cho yếu tố này bao gồm:

1. Tôi có thể cắt giảm chi phí không?
2. Làm thế nào tôi có thể đơn giản hóa nó?
3. Điều gì không cần thiết hoặc không cần thiết?
4. Tôi có thể loại bỏ các quy tắc?
5. Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta loại bỏ phần này?
6. Làm thế nào chúng ta có thể đạt được kết quả tương tự nếu không có phần cụ thể của dự án?
7. Chúng ta có cần phần cụ thể này không?
8. Chúng ta sẽ làm gì nếu phải làm việc với một nửa nguồn lực?

Ví dụ: Trong thiết kế giao diện người dùng, loại bỏ các chức năng không cần thiết có thể làm tăng trải nghiệm người dùng.

2.7. Rearrange – Thay đổi thứ tự

Rearrange trả lời cho câu hỏi: Điều gì xảy ra nếu thay đổi, sắp xếp lại hoặc đảo ngược sản phẩm hoặc vấn đề này?

Cuối cùng, cách thức đảo ngược hoặc sắp xếp lại trình tự nhằm mục đích khám phá tiềm năng đổi mới khi thay đổi thứ tự quy trình trong dây chuyền sản xuất. Đảo ngược quá trình hoặc một phần của nó có thể giúp giải quyết vấn đề hoặc tạo ra sản phẩm sáng tạo hơn.

Các câu hỏi trong phần này bao gồm:

1. Tôi có thể sắp xếp lại những gì theo cách nào đó?
2. Tôi có thể trao đổi các thành phần, mẫu hoặc bố cục không?
3. Tôi có thể thay đổi tốc độ hoặc lịch trình không?
4. Tôi có thể sắp xếp lại theo cách nào để điều này xảy ra?
5. Tôi sẽ làm gì nếu một phần vấn đề, sản phẩm hoặc quy trình của bạn hoạt động ngược lại?

Ví dụ: Trong các cửa hàng kinh doanh thức ăn nhanh, họ đã đảo ngược lại quy trình mua hàng so với truyền thống là cho phép khách hàng thanh toán trước rồi tự lấy thức ăn sau để giảm bớt số lượng nhân viên phục vụ và làm việc một cách hiệu quả hơn.

3. Ứng dụng của phương pháp SCAMPER vào kinh doanh

Phương pháp SCAMPER có thể được áp dụng vào kinh doanh trong nhiều hoạt động khác nhau, bao gồm:

• Tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới hoặc cải thiện các sản phẩm và dịch vụ hiện có.
• Tìm ý tưởng mới cho các chiến dịch Marketing hoặc điều chỉnh các chiến dịch quảng cáo hiện có theo nhiều cách khác nhau
• Tối ưu hóa vận hành doanh nghiệp, cải thiện quy trình kinh doanh và quy trình làm việc.

4. Ví dụ về phương pháp SCAMPER trong doanh nghiệp

Dưới đây là một ví dụ về cách áp dụng phương pháp SCAMPER trong doanh nghiệp sản xuất điện thoại di động:

1. Substitute (Thay thế): Thay đổi vật liệu của vỏ điện thoại từ nhựa sang kim loại để tăng độ bền và cảm giác chất lượng cao.
2. Combine (Kết hợp): Kết hợp tính năng của điện thoại thông minh và máy quay chuyên nghiệp để tạo ra một sản phẩm đa nhiệm, phục vụ cả nhu cầu giải trí và sáng tạo nội dung.
3. Adapt (Thích nghi): Điều chỉnh kích thước và trọng lượng của điện thoại để phù hợp với xu hướng người dùng ưa chuộng thiết bị nhẹ và dễ mang theo.
4. Modify (Sửa đổi): Thay đổi giao diện người dùng để làm cho nó thân thiện hơn và dễ sử dụng hơn, đặc biệt là đối với những người mới sử dụng smartphone.
5. Put To Another Uses (Sử dụng vào mục đích khác): Xem xét cách có thể sử dụng công nghệ của điện thoại để cải thiện trải nghiệm giáo dục trực tuyến, bằng cách tích hợp ứng dụng và nền tảng học trực tuyến.
6. Eliminate (Loại bỏ): Loại bỏ các tính năng không được sử dụng nhiều để giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng tập trung vào những tính năng quan trọng.
7. Reverse (Đảo ngược): Đảo ngược quy trình sản xuất để tạo ra một phiên bản giá rẻ hơn của điện thoại, phục vụ một đối tượng khách hàng mới.

5. Một số lưu ý khi sử dụng mô hình SCAMPER

Bằng cách tuân thủ những lưu ý sau đây, bạn có thể tận dụng tối đa tiềm năng sáng tạo của mô hình SCAMPER trong các hoạt động kinh doanh. Bao gồm:

Tập trung vào mục tiêu: Hãy giữ cho mọi ý tưởng hoặc thay đổi liên quan chặt chẽ đến mục tiêu cụ thể mà bạn muốn đạt được nhằm mục đích duy trì sự nhất quán và hiệu quả của kế hoạch.

Phân tích rõ từng yếu tố: Bạn cần xem xét mọi phương tiện trong SCAMPER bao gồm 7 yếu tố Substitute, Combine, Adapt, Modify, Put to another use, Eliminate, Reverse nhằm đảm bảo sự sáng tạo toàn diện.

Đừng ngại suy nghĩ “ngoài hộp”: Phương pháp SCAMPER khuyến khích bạn suy nghĩ “ngoài hộp” và đưa ra những ý tưởng mới lạ. Đừng ngại thử nghiệm các ý tưởng khác thường, bởi đôi khi những ý tưởng đó lại là những ý tưởng thành công nhất.

Thử nghiệm các ý tưởng mới: Sau khi tạo ra các ý tưởng, người thực hiện cần thử nghiệm các ý tưởng đó để xem liệu chúng có khả thi hay không. Việc thử nghiệm các ý tưởng sẽ giúp người thực hiện đánh giá được tính khả thi và hiệu quả của các ý tưởng đó.

Lắng nghe phản hồi từ người khác: Khi bạn đã có một số ý tưởng, hãy lắng nghe phản hồi từ người khác. Phản hồi từ người khác có thể giúp bạn đánh giá các ý tưởng của mình và xác định những ý tưởng có khả năng thành công cao nhất.

——————————————

Với sự sáng tạo và tư duy phản biện, phương pháp SCAMPER có thể giúp bạn tìm ra những ý tưởng mới và sáng tạo cho doanh nghiệp. Hy vọng qua bài viết, bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về phương pháp SCAMPER là gì và áp dụng nó hiệu quả trong lĩnh vực kinh doanh của mình. Chúc Quý doanh nghiệp thành công.