Ưu và nhược điểm của 8 loại mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp

Bạn có bao giờ thắc mắc vì sao Facebook, Google tổ chức doanh nghiệp như thế nào để trở thành “gã khổng lồ” hàng đầu thế giới? Để đạt được thành tựu đó, việc áp dụng mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phù hợp là yếu tố quan trọng giúp bất cứ doanh nghiệp nào cố thể đứng vững trước thị trường đầy biến động như hiện nay. Dù là doanh nghiệp lớn hay nhỏ thì cũng cần có một mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp để quản trị bộ máy, quản trị doanh nghiệp một cách hiệu quả, chuyên nghiệp. Nếu doanh nghiệp bạn vẫn đang loay hoay trong việc thiết lập cơ cấu tổ chức, bộ máy nhân sự cho doanh nghiệp mình thì đừng bỏ qua bài viết dưới đây nhé.

1. Mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp là gì?

Cơ cấu tổ chức là một hệ thống vạch ra cách thức định hướng các hoạt động nhất định nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp. Những hoạt động này có thể bao gồm các quy tắc, vai trò và trách nhiệm. Cũng từ đó xác định các thông tin luân chuyển giữa các cấp ở công ty. Ví dụ trong cơ cấu tập trung, các quyết định chảy từ trên xuống, trong khi trong cơ cấu phi tập trung, quyền ra quyết định được phân bổ giữa các cấp khác nhau của tổ chức.

Việc xác định mô hình tổ chức một cách phù hợp cũng là yếu tố quan trọng trong quá trình thiết kế tổ chức. Trong những bước đầu bắt tay xây dựng mô hình cơ cấu tổ chức cho doanh nghiệp của mình, nhà lãnh đạo có thể tham khảo những loại mô hình tổ chức hiện đang được áp dụng thành công để có thể đưa ra được phương hướng xây dựng hệ thống vận hành ổn định, trơn tru.

2. Các loại mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phổ biến

Hiện nay có 7 loại cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phổ biến và được nhiều doanh nghiệp áp dụng. Khi đã hiểu được cách thức hoạt động của từng loại mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt hơn về việc áp dụng biện pháp nào tốt nhất lại nơi làm việc.

2.1 Cấu trúc tổ chức phân cấp chức năng

Trong cơ cấu bộ phận, các nhóm khác nhau làm việc cùng nhau để hướng tới một mục tiêu chung duy nhất. Mỗi bộ phận này có giám đốc điều hành riêng, người quản lý cách chi nhánh đó hoạt động, kiểm soát ngân sách và phân bổ nguồn lực của nó. Các công ty lớn sử dụng kiểu cơ cấu tổ chức này. Một ví dụ về cơ cấu bộ phận là một công ty xe hơi tách công ty của họ theo các nhánh xe SUV, xe điện hoặc xe sedan. Mặc dù mỗi chi nhánh có chức năng riêng, nhưng tất cả đều hướng tới cùng một mục tiêu là bán được hàng. Đây còn được gọi là cấu trúc nhiều bộ phận.

2.2 Cơ cấu tổ chức phân chia 

Mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp được chia thành các bộ phận dựa trên các sản phẩm, dịch vụ hoặc khu vực địa lý cụ thể. Vì lý do này, cấu trúc này thường được sử dụng bởi các công ty lớn hoạt động trong các khu vực địa lý rộng hoặc sở hữu các công ty riêng biệt, nhỏ hơn. Mỗi bộ phận có lãnh đạo điều hành, các phòng ban và nguồn lực riêng. Ví dụ: một công ty phần mềm lớn có thể tách tổ chức của mình dựa trên loại sản phẩm, do đó, có một bộ phận phần mềm đám mây, bộ phận phần mềm công ty và bộ phận phần mềm điện toán cá nhân.

2.3 Cấu trúc tổ chức dựa trên quy trình 

Trong cơ cấu dựa trên quy trình, doanh nghiệp được thiết kế xoay quanh dòng chảy của các quy trình và các nhiệm vụ do nhân viên tương tác với nhau. Thay vì chảy từ trên xuống dưới, cấu trúc này phác thảo các dịch vụ từ trái sang phải.

Một giám đốc điều hành ở trên cùng của cấu trúc giám sát các phòng ban bên dưới, đại diện cho các quy trình khác nhau, nhưng mỗi quy trình không thể bắt đầu cho đến khi quy trình trước khi kết thúc. Và mỗi bộ phận sẽ có ban quản lý và nhóm làm việc riêng để hoàn thành nhiệm vụ của họ để doanh nghiệp có thể chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo và cuối cùng đạt được mục tiêu cuối cùng, chẳng hạn như bán một sản phẩm cho người tiêu dùng.

Ưu điểm

• Nâng cao hiệu quả và tốc độ kinh doanh
• Tăng khả năng làm việc nhóm giữa các bộ phận trong công ty
• Dễ dàng thích ứng để đáp ứng những thay đổi của ngành

Nhược điểm

• Dựng rào cản hoặc hầm chứa giữa các nhóm
• Hạn chế giao tiếp
• Yêu cầu nhiều tài nguyên hơn để đạt được tối ưu hóa quy trình

2.4 Cấu trúc tổ chức ma trận

Với cấu trúc ma trận của cơ cấu tổ chức, nhân viên được chia thành các nhóm báo cáo cho hai người quản lý – một người quản lý dự án hoặc sản phẩm cùng với một người quản lý chức năng. Về bản chất, cơ cấu ma trận là sự kết hợp của nhiều cơ cấu tổ chức khác nhau. Bởi vì các nhóm này có hai người quản lý, một cấu trúc ma trận thúc đẩy tính hai mặt và sự chia sẻ các nguồn lực. Nhân viên làm việc cho các công ty sử dụng cấu trúc ma trận có tiềm năng mở rộng bộ kỹ năng của họ vì họ có thể được giao cho các dự án khác nhau đòi hỏi các mức độ chuyên môn hoặc kỹ năng khác nhau.

Ưu điểm

• Người giám sát có thể dễ lựa chọn các cá nhân dựa trên nhu cầu của dự án
• Có một cái nhìn khác tổng quát hơn về tổ chức
• Nhân viên có thể vận dụng các kỹ năng khác nhau ngoài vai trò đầu tiên của họ

Nhược điểm

• Thể hiện sự xung đột giữa bộ phận quản lý và quản lý dự án
• Thay đổi nhanh chóng các loại sơ đồ tổ chức khác

2.5 Mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp ngang hoặc phẳng

Trong một cơ cấu tổ chức phẳng, hầu hết các cấp quản lý cấp trung đều bị loại bỏ nên có rất ít sự tách biệt giữa nhân viên cấp nhân viên với quản lý cấp trên. Nhân viên được trao nhiều trách nhiệm hơn và quyền ra quyết định mà không bị áp lực hoặc giám sát thứ bậc thông thường và thường có thể làm việc hiệu quả hơn. Loại cấu trúc này chủ yếu được sử dụng bởi các công ty nhỏ và các công ty mới thành lập ở giai đoạn đầu vì họ thường có ít nhân viên và dự án hơn để quản lý. Nó cũng có thể được gọi là “cấu trúc ngang”.

Ưu điểm

• Giảm chi phí ngân sách do thiếu quản lý cấp trung
• Xây dựng quan hệ tốt đẹp giữa nhân viên và cấp trên
• Tạo điều kiện giúp ra quyết định nhanh hơn, dễ dàng hơn

Nhược điểm

• Yêu cầu lập kế hoạch rộng rãi để có hiệu quả
• Gây nhầm lẫn không biết ai là người đưa ra quyết định
• Yêu cầu các kế hoạch dự phòng để giải quyết xung đột

2.6 Cấu trúc tổ chức doanh nghiệp vòng tròn

Đây là mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp có sự khác biệt đáng kể so với các cấu trúc tổ chức khác được nêu trong phần này, nhưng cấu trúc này vấn dựa trên hệ thống phân cấp. Ở vị trí trung tâm của tổ chức, các nhà lãnh đạo không đưa ra các mệnh lệnh theo chuỗi mệnh lệnh, mà là hướng ra bên ngoài. Trong khi nhiều kiểu cấu trúc khác chứa các phòng ban khác nhau hoạt động độc lập với các mục tiêu riêng lẻ, cấu trúc này loại bỏ sự tách biệt nghiêm ngặt đó và nhìn vào bức tranh toàn cảnh hơn với tất cả các phòng ban là một phần của cùng một tổng thể. Để quản lý doanh nghiệp hiệu quả, bạn có thể áp dụng phần mềm quản lý doanh nghiệp để số hóa toàn bộ quy trình làm việc, nhân sự một cách chuyên nghiệp, tiện lợi.

2.7 Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp mạng lưới

Trong một cấu trúc mạng, các nhà quản lý tại một tổ chức sẽ điều phối các mối quan hệ với cả các thực thể bên trong và bên ngoài để cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ của họ. Ví dụ, một công ty bán lẻ sẽ chỉ tập trung vào bán các mặt hàng quần áo nhưng sẽ thuê ngoài thiết kế và sản xuất những mặt hàng này với sự hợp tác của các công ty khác. Đặc điểm của cấu trúc này là tập trung vào giao tiếp, các mối quan hệ hơn là các hệ thống cấp bậc.

Ưu điểm

• Mang lại cho tổ chức sự nhanh nhẹn và linh hoạt hơn
• Cho phép công ty cốt lõi tập trung vào những gì tốt nhất
• Giúp giảm chi phí thông qua thuê ngoài

Nhược điểm

• Nhân bản các dịch vụ và tài nguyên
• Gây nhầm lẫn về các vai trò và chức năng công việc cụ thể
• Phát triển quá phức tạp và khó quản lý

2.8 Cơ cấu dựa trên nhóm

Trong cơ cấu tổ chức theo nhóm, các nhân viên được nhóm lại thành các nhóm dựa trên kỹ năng để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể trong khi tất cả đều hướng tới một mục tiêu chung. Thông thường, đây là một cấu trúc linh hoạt cho phép nhân viên chuyển từ nhóm này sang nhóm khác khi họ hoàn thành các dự án. Cấu trúc này tập trung vào việc giải quyết vấn đề và hợp tác của nhân viên.

Ưu điểm

• Cho phép nhiều quyền ra quyết định hơn với sự quản lý tối thiểu
• Tăng tính linh hoạt bằng cách tập trung vào kinh nghiệm thay vì thâm niên

Nhược điểm:

• Giảm tính nhất quán của tổ chức
• Hạn chế liên hệ với các chức năng khác
• Tăng khả năng xung đột

Như vậy bài viết trên đã giúp bạn khám phá về 8 loại mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phổ biến nhất 2022 cũng như chỉ ra các ưu, nhược điểm của từng loại mô hình khác nhau. Tùy theo quy mô, định hướng của từng doanh nghiệp mà bạn có thể lựa chọn các loại hình khác nhau sao cho phù hợp với doanh nghiệp của mình. Để quản lý doanh nghiệp hiệu quả, nhà quản lý cần trang bị cho mình các kỹ năng quản trị doanh nghiệp và vận dụng linh hoạt từng loại hình khác nhau để thiết lập cơ cấu tổ chức và mang lại hiệu quả tốt nhất cho doanh nghiệp. Ngoài ra, việc áp dụng phần mềm quản lý tống thể doanh nghiệp sẽ giúp bạn tối ưu vận hành tổ chức của mình nhanh chóng, dễ dàng. Hãy liên hệ ngay cho chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và hỗ trợ

Mọi thông tin chi tiết xin vui lòng xem tại:

Fanpage: https://www.facebook.com/1officevn/

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCeTIRNqxaTwk0_kcTw6SxmA